از گذشته دور تا کنون هر بار که امام یا مقام معظم رهبری موضوعی را پیشنهاد داده اند در اولین گام از سوی مسؤولان مربوطه، ستاد پی گیری وسپس یک یا چند همایش مقدماتی تشکیل شده وسرانجام هم به دست فراموشی سپرده می شد! که یکی از آخرین آن ها را می توان به فرمان رهبری مبنی بر ضرورت تحول در حوزه ها اشاره کرد که پس از تشکیل ستاد ویژه در یک سال اخیر اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است. از این رو باید مراقب بود که این فرمان مهم نیز به سرنوشت فرامین قبلی مبتلا نشود. علاوه بر این، تشکیل این گونه همایش ها با روح این فرمان در تعارض است، زیرا صرف هزینه زیاد در این گونه همایش ها که غالبا با ریخت وپاش های فراوان همراه است، با اصلاح الگوی مصرف در تعارض  است. از سوی دیگر تشکیل همایش برای تلاش در جهت فهم درست موضوع و بررسی راه حل های آن است، در حالی که  ناپسند بودن آن بر کمتر کسی مخفی مانده است. بنا براین، باید قبل از هر چیز در عملیاتی کردن این امر روشن کوشید.

2) یکی از مشکلات فراروی اصلاح الگوی مصرف، عدم اعتقاد برخی  مسؤولان نظام به این طرح مهم است؛ زیرا آن ها براین باورند چنان چه الگوی مصرف اصلاح شود تشریفات و زندگی اشرافی که هویت آن ها را تشکیل می دهد در هم خواهد ریخت. از این رو همواره در جریان طرح تحول اقتصادی سنگ اندازی  می کنند.

3) تردیدی نیست رییس جمهور محترم که از خوی ساده زیستی برخوردار است و به تبع ایشان دولت وهمکاران ایشان نیز از این روحیه بهره مندند. تشکیل ستاد عملیاتی کردن فرمان رهبری در وزارت خانه ها قبل از سایر دستگاه ها حکایت از وجود این روحیه در میان آن ها دارد، چنان چه سایر مسؤولان در مجمع تشخیص، مجلس و دستگاه قضایی الگوی مصرف خود را تغییر دهند انتظار می رود که مردم نیز از مسؤولان خود تاسی بجویند، زیرا بر اساس "الناس علی دین ملوکهم" توده مردم از مسؤولان خود الگو می گیرند. از این رو نمی شود از یک سو از مردم خواست از اسراف وتبذیر بپرهیزند و از سوی دیگر مهمانی ها، عروسی ها، مسافرت ها و بذل و بخشش های برخی مسؤولان، اشرافی وهمراه با اسراف وتبذیر بی حد و حصر باشد. نمی توان در سال اصلاح الگوی مصرف، بودجه مجلس را به 4 برابر و مجمع تشخیص را به بیش از 7 برابر رساند ودر عین حال از مردم انتظار داشته باشیم آن را رعایت کنند. باید از سفرهای خارجی غیر ضروری  جلوگیری کرد؛ سفر هیات 200نفره و 150 نفره همراه آقای هاشمی به مکه ومدینه و عتبات عراق به مدت یک هفته و تحمیل  بودجه آن بر شانه مردم از نمونه هایی است که باید اصلاح شود. آیا این گونه سفرها با این حجم، آن هم از بودجه بیت المال با الگوی مصرف در تنافی نیست؟! براستی آیا وقت آن نرسیده که سازمانی به تحقیق و بررسی ونظارت بر بودجه مجلس و مجمع تشخیص بپردازد تا مردم نیز در جریان  نحوه هزینه آن قرار گیرند؟ 

4) عدم اعتقاد برخی مسؤولان به اصلاح الگوی مصرف مشکل دیگر فراروی آن است، زیرا بر اساس اقتصاد لیبرالیستی مصرف بیشتر، تولید بیشتر را در پی دارد از این رو به جای تن دادن به اصلاح مصرف به تبلیغ مصرف بیشتر می پردازند این افراد گر چه به  ظاهر به خاطر رعایت افکار عمومی از اصلاح الگوی مصرف دم می زنند ولی بر اساس نگرش اقتصاد غربی که باور آن هاست به هیچ وجه حاضر به حمایت از آن نیستند. آن ها با ترویج روحیه مصرف گرایی به دنبال سود بیشتر در سایه تولید بیشترند، هر چند در آن اسراف وحیف ومیل باشد.در حالی که مقام معظم رهبری ضمن باطل دانستن شیوه های بر گرفته از غرب، بر استراتژی تولید بیشتر ومصرف کمتر وجلوگیری از اسراف تاکید دارند " عادت هاى ما، سنت هاى ما، روش هاى غلطى که از این و آن یاد گرفته‏ایم، ما را سوق داده است به زیاده‏روى در مصرف به نحو اسراف. یک نسبتى باید در جامعه میان تولید و مصرف وجود داشته باشد؛ یک نسبت شایسته‏اى به سود تولید؛ یعنى تولید جامعه همیشه باید بر مصرف جامعه افزایش داشته باشد. جامعه از تولید موجود کشور استفاده کند؛ آنچه که زیادى هست، صرف اعتلاى کشور شود. امروز در کشور ما اینجورى نیست. مصرف ما به نسبت، از تولیدمان بیشتر است؛ این، کشور را به عقب می رساند؛ این، ضررهاى مهم اقتصادى بر ما وارد می کند؛ جامعه دچار مشکلات اقتصادى می شود. در آیات شریفه‏ى قرآن بارها راجع به پرهیز از اسراف در امور اقتصادى تأکید شده؛ این به خاطر همین است. اسراف، هم لطمه‏ى اقتصادى می زند، هم لطمه‏ى فرهنگى می زند. وقتى جامعه‏اى دچار بیمارى اسراف شد، از لحاظ فرهنگى هم بر روى او تأثیرهاى منفى می گذارد. بنابراین مسئله‏ى صرفه‏جوئى و اجتناب از اسراف، فقط یک مسئله‏ى اقتصادى نیست؛ هم اقتصادى است، هم اجتماعى است، هم فرهنگى است؛ آینده‏ى کشور را تهدید میکند."

5) الگوی نامناسب مصرف واسراف وتبذیر آثار و عواقب نامطلوب و شومی در بر دارد که به برخی از آن ها اشاره می کنیم از نظر اقتصادی به اقتصاد کشور آسیب جدی می زند ، زیرا مصرف بی رویه، بخشی از جامعه را دچار فقر وناهنجاری های اجتماعی می کند واز سوی دیگر انسان ها را به انسان های بی تفاوت و بی مبالات تبدیل کرده که در برابر فقر و گرسنگی هم نوعان خود عکس العملی نشان نمی دهند؛ این گونه افراد بر اثر منطق چشم وهم چشمی هر روز بر تشریفات مهمانی ها و دکورهای منازل خود می افزایند و مع الاسف گاه به اندازه خوراک ده ها انسان گرسنه و فقیر از باقیمانده همان غذاها در سطل آشغال می ریزند! البته منطق آن ها این است که تمام محتوای سفره را با پول خودشان تهیه کرده اند! غافل از این که این نعمت ها متعلق به آحاد جامعه است واقشار ثروتمند هم بیش از سهم خود حق ندارد مصرف کنند. این در حالی است که همان مواد غذایی از عرق جبین طبقات ضعیف وغالب آن ها با یارانه دولت که آن هم از سهم مردم ضعیف است، تهیه شده است.

6) همان گونه که مقام معظم رهبری فرمودند زیاده روی در مصرف، از نظر فرهنگی واجتماعی نیز آثار بسیار مخربی به جا می گذارد، زیرا جامعه را به سوی فرهنگ پرخوری سوق می دهد که عامل اکثر بیماری ها و بدبختی هاست. تاسیس رستوران های ساعتی در شمال تهران و به تدریج در سایر نقاط کشور، ادامه روند حاکمیت الگوی مصرف غربی است که بریز و بپاش ها را یک نوع کلاس برای خودشان به حساب می آورند! در رستوران های ساعتی که جدیدترین ره آورد غربی است، افراد با پرداخت مبلغ بالایی وارد رستوران می شوند وبه صورت سلف سرویس طی مدت مقرر از غذاهای متنوع موجود هر آن چه بخواهند می خورند. طبیعی است فردی که برای ورود به چنین رستورانی مثلا 100 هزار تومان پرداخته، حق خود می داند که از انواع غذاها آزادانه هر آن چه می خواهد بر دارد ودر نتیجه، هم زیاد می خورد وهم باقیمانده آن را که مقدار زیادی است در سطل آشغال ریخته شود! بر دولت محترم مخصوصا سازمان جهان گردی است که جلوی تاسیس این گونه رستوران ها را بگیرد و موارد تاسیس شده را نیز مهر وموم کند وگرنه طولی نمی کشد که این گونه رستوران ها در محلات اشرافی شهرهای بزرگ وکوچک به عرف تبدیل خواهد شد. روشن است که این نوع مصرف کردن هم فرهنگ جامعه را تهدید می کند هم سلامت آن را. شاید کسانی باور نکنند که این مدل ها برای کشور خطر آفرین باشد ولی با اندکی تامل بر زندگی گذشتگان، عمق خطر روشن می شود؛ در روزگاری نه چندان دور اکثریت قریب به اتفاق کشور برای نان احترام ویژه ای قایل بودند، هم خوردن ته مانده های سفره را ثواب می دانستند وهم اگر لقمه ای نان را در کوچه یا خیابان می یافتند از روی زمین بر داشته آن را می بوسیدند، ولی امروزه مع الاسف  اکثریت مردم با الگوگیری از خوی و خصلت اشراف، ریخت و پاش واسراف نان را برای خود نوعی کلاس تلقی می کنند وکار را بدان جا رسانده اند که بیش از ثلث نان تولیدی کشورکه با آن همه زحمت به دست می آید دور ریخته می شود! برنج نیز که روزگاری فقط به اشراف اختصاص داشت وعمده مردم تنها در شب عید نوروز از آن تناول می کردند، امروز به خوراک غالب آن ها  تبدیل شده و طبق برخی آمارها روزانه ده ها تن ازآن فقط در تهران به سطل آشغال ریخته می شود. انرژی نیز قصه پر غصه ای دارد که هر انسان کم خیالی را به تامل وا می دارد.از این رو ضرورت دارد که هر چه زودتر الگوی مصرف متناسب با اسلام و آموزه های دینی طراحی وبه اجرا در آید تا جلوی نابودی سرمایه های ملی گرفته شود.

7) متاسفانه لایحه هدفمند کردن یارانه ها که دولت محترم در راستای اهداف فوق به مجلس فرستاده بود مورد بی مهری واقع شد ولی با تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت اصلاح الگوی مصرف قطعا مجلس باید دوباره آن را در دستور کار قرار دهد. معظم له این طرح را یکی از زمینه های مناسب برای اعلان دهه پیش رو به دهه عدالت وپیشرفت دانسته اند "نمونه‏ى دیگر، همین مسئله‏ى هدفمند کردن یارانه‏هاست، که این ناشى از تجربه‏ى بلندمدت نخبگان کشور است که در طول این سالها به این نقطه رسیده‏اند که یارانه‏هائى که از کیسه‏ى بیت‏المال - یعنى از جیب عموم مردم - بیرون می رود و به عموم تعلق می گیرد، بیشتر متوجه به قشرهائى بشود که نیاز آن ها بیشتر است؛ یعنى قشرهاى محروم و طبقات متوسط به پائین جامعه، از بیت‏المال و از کیسه‏ى عمومى ملت بیشتر برخوردار شوند تا طبقات بسیار مرفه و کسانى که در حقیقت احتیاجى هم به این یارانه‏ها ندارند. رسیدن به این حقیقت و تصمیم و عزم راسخ بر اجراى آن، ناشى از تجربه‏ى طولانى‏مدتى است که در طول این سال ها متراکم شده است و به مرحله‏ى عمل درآمده است".  بنابر این شاسته است مجلس بویژه ریاست محترم آن، کار کارشناسی را بیشتر مورد توجه قرار دهند واز ورود به دسته بندی های سیاسی بپرهیزند تا تلقی عموم مردم بر این نشود که مجلس یا رییس آن با دولت ورییس جمهور موضع دارند وضرورت پیدا نکند که مقام معظم رهبری براین مساله خاص ورود پیدا کنند.   

منبع